Cours
de grec
Cours
sur environ 30 semaines, soit 90 heures (30 leçons = 1 leçon par semaine, soit
trois heures pour chaque leçon).
Contrôle
toutes les deux semaines (= toutes les deux leçons)
Contrôle de
vocabulaire à chaque séance
Etude
d’une divinité toutes les deux leçons (à partir des Hymnes homériques et d’Hésiode en particulier)
Classeur
(ou cahier ou trieur) partagé en deux : 1) les leçons et les
exercices ; 2) les textes et les documents iconographiques.
|
|
Langue |
Textes et civilisation |
|
-
Écriture et prononciation : alphabet, répartition des lettres, signes orthographiques (esprits, accents, tréma) -
Principes généraux
de l'accentuation. -
Ponctuation. -
Phonétique : phénomènes phonétiques affectant les voyelles (alternance vocalique,
contractions, crase, élision), phénomènes phonétiques affectant les consonnes (assimilation,
dissimilation, etc.). |
Athéna : -
Hymne à Athéna (d’après l’Hymne homérique à Athéna). -
Représentations
iconographiques. -
Sanctuaires (le Parthénon,
etc.) |
|
|
La déclinaison (valeurs des cas). L'imperfectif de εἰμι et de παιδεύω : indicatif présent (1S, 3S, 3P) et infinitif. Vocabulaire : |
Maximes de
Ménandre :
→ versions
de Vernhes. révisions sur les anciens textes. Contrôle |
|
|
λόγος
-ου
(ὁ) la parole, la raison παιδεύω j’éduque εἰμι je suis ὁ ἄνθρωπος -ου l’homme ὁ ἵππος -ου le cheval ὁ ἄγρος -ου le champ ὁ θεός -ου le dieu πολλοί nombreux ἄγω je
conduis ἔχω
j’ai |
ὁ
γεωργός -ου le paysan Ἀθηναῖος
Athénien θύω je sacrifie (à un dieu) ὁ καρπός -ου le fruit καλός beau κακός mauvais φίλος ami ὁ φίλος -ου l’ami φέρω je porte ; je
produis καί et (répété dans une
énumération) |
||
|
semaine 3 |
Deuxième
déclinaison : type δῶρον. Place
de l'adjectif épithète (l’enclave) : Ὁ παλαιὸς νόμος. Absence d'article avec l'attribut : Πολλῶν ὁ καιρὸς γίγνεται διδάσκαλος. Omission
du verbe εἰμι : ἄνθρωπος ζῷον
πολιτικόν. Vocabulaire : |
Maximes de Ménandre :
Aphrodite : - Hésiode,
Théogonie v. 176-200. - Représentations
iconographiques. - Sanctuaires. → versions de Vernhes. révisions sur les anciens textes. |
|
|
τὸ δῶρον –ου le cadeau τὸ ζῷον –ου l’animal τὸ φάρμακον –ου le poison ; le remède ὁ ὕπνος –ου le sommeil |
τὸ κακόν –ου le mal, le malheur δεινός
terrible τρέχω
je cours |
||
|
semaine 4 |
L'imperfectif moyen-passif
de παιδεύω : indicatif présent
(1S, 3S, 3P) et infinitif. Principe de l'accentuation des verbes. Compléments d'agent, de cause, de moyen. Construction avec l'infinitif des verbes de volonté et des impersonnels. Vocabulaire : |
Maximes de
Ménandre :
→ versions
de Vernhes. révisions sur les anciens textes. Contrôle |
|
|
ὁ καιρός -οῦ la
circonstance, l’occasion χρηστός bon
(souvent moral) πονηρός mauvais γίγνομαι je deviens (« arriver »
pour un évènement) λυπέ-ω j’afflige φιλέ-ω j’aime νέος jeune (ancien νέϝος) ὁ δοῦλος –ου
l’esclave ἐλεύθερος
libre |
ὁ ξένος l’hôte, l’étranger ἔρημος désert, vide de, privé de (+ génitif) εὖ
bien εὖ ποιέ-ω je fais bien ou
je fais du bien (+ accusatif : εὖ ποιεῖν φίλον faire du bien à
un ami) μέν... δέ...
d’une part… d’autre part… (jamais en première position : οἱ μὲν ἄνθρωποι θνητοί εἰσιν, οἱ δὲ θεοὶ ἀθάνατοι les hommes sont
mortels, les dieux sont immortels) ὁ μέν... ὁ δέ... l’un… l’autre… |
||
|
Première déclinaison (féminins). Noms féminins de la deuxième déclinaison. Adjectifs de la première classe. Formation des adverbes en - ως. Participe imperfectif moyen-passif. Notions sommaires sur l'emploi du participe :
-
le participe explicatif : οἱ δοῦλοι, τὴν γῆν ἐργαζόμενοι, κάμνουσι les esclaves, parce
qu’ils travailent la terre, se fatiguent. -
le participe déterminatif (avec répétition de l’article ou enclave) : οἱ δοῦλοι οἱ τὴν γῆν ἐργαζόμενοι κάμνουσι (ou οἱ τὴν γῆν ἐργαζόμενοι δοῦλοι κάμνουσι) les esclaves qui
travaillent la terre se fatiguent (mais pas les autres) -
le participe substantivé : οἱ ἐργαζόμενοι ceux qui travaillent, les
travailleurs ; οἱ ἐν τοῖς ἀγροῖς ἐργαζόμενοι ceux qui travaillent dans
les champs. Vocabulaire : |
Maximes de Ménandre :
Xénophon, l’Economique
: propos sur l’agriculture. ὁ Κριτόβουλος εἶπεν· Τῆς γεωργίας τὰ πλεῖστά ἐστιν ἀνθρώπῳ ἀδύνατα προνοεῖν. Καὶ γὰρ χάλαζαι καὶ ὄμβροι ἐξαίσιοι καὶ ἄλλα πολλάκις τὰ καλῶς πεποιημένα ἀφαιροῦνται· καὶ πρόβατα ἐνίοτε καλῶς τρεφόμενα ἡ νόσος διαφθείρει. ὁ Σωκράτης εἶπεν· Οἱ δὲ θεοὶ κύριοί εἰσι τῶν ἐν τῇ γεωργίᾳ. Περὶ οὖν τῶν γεωργικῶν προσήκει τοὺς θεοὺς ἱλάσκεσθαι. Οἱ γὰρ φρόνιμοι καὶ ὑπὲρ τῶν καρπῶν καὶ τῶν ἵππων καὶ τῶν προβάτων τοὺς θεοὺς θεραπεύουσιν. Dionysos: -
Hymne homérique à Dionysos (v. 32-46). -
Représentations
iconographiques. -
Sanctuaires. → versions de Vernhes. révisions sur les anciens textes. |
||
|
ἡ ἡμέρα le jour ἡ αἰτία la cause αἴτιος qui cause αἰτιά-ομαι j’accuse ἡ κεφαλή la tête ἡ ὀργή la colère ὀργίζομαι je me mets en colère (+ datif) ἡ λύπη le chagrin ἡ τύχη le hasard, la fortune ἡ ἀνάγκη la nécessité ἡ γλῶττα la langue μέγιστος très grand ὁ ἰατρός le médecin ἰά-ομαι je guéris ἡ νόσος la maladie νοσέ-ω je suis malade (→ νόσον δεινὴν νοσῶ je souffre d’une terrible
maladie) ἀγαθός bon (→ καλὸς κἀγαθός noble, quelqu’un
de bien) λαμπρός
brillant, illustre |
τίκτω j’engendre πίπτω je tombe ἡ γῆ la terre τὸ ἔργον le travail ἐργάζομαι je travaille ἡ γεωργία l’agriculture τὸ πρόϐατον le mouton ἄλλος autre (→ ἄλλο aux trois
premiers cas du neutre) φρόνιμος intelligent (fém. en –ος !) πλεῖστοι très nombreux (→ οἱ πλεῖστοι la plupart des
gens ; τὰ πλεῖστα la plupart des
choses) πολλάκις souvent ἐνίοτε parfois θεραπεύω je soigne ; j’honore δια-φθείρω je ravage τρέφω je nourris γάρ en effet (jamais en tête de phrase) |
||
|
Troisième déclinaison (κόραξ, ἐλπίς, σῶμα) ; ἀνήρ, γυνή. Adjectifs de la deuxième classe (εὐδαίμων) et de la troisième
classe (πᾶς). Vocabulaire : |
Maximes de Ménandre :
PAUSANIAS, Le
Tour de la Grèce, X, 6-7 : à propos des Massaliotes. → versions
de Vernhes. révisions sur les anciens textes. Contrôle |
||
|
ἡ νύξ, νυκτός la nuit ἡμέρας καὶ νυκτός jour et nuit
gén. de temps) (τῆς) νυκτός ou ἐν (τῇ) νυκτί (pendant) la
nuit ὁ Ἔλλην, -ηνος le Grec ἑλληνικός grec ἡ Ἐλλάς, -άδος la Grèce ὁ χειμών, -ῶνος l’hiver ; la tempête (τοῦ) χειμῶνος ou ἐν (τῷ) χειμῶνι (pendant)
l’hiver τὸ κτῆμα, -ατος l’acquisition, le bien κτά-ομαι j’acquiers ὁ ou ἡ παῖς, παιδός l’enfant παίζω je joue ἡ παιδεία l’éducation ὁ ἀνήρ, ἀνδρός l’homme, le mari ἀνδρεῖος courageux δειλός lâche, poltron ὁ γέρων, -οντος le vieillard (dat. pl. γέρουσι) σοφός sage, savant ἡ σοφία la science, la sagesse ὁ φιλόσοφος le philosophe ἡ φιλοσοφία la philosophie ῥᾴδιος
facile |
μανθάνω j’apprends (j’étudie) ἡ βουλή la volonté ; la réflexion βούλομαι je veux καί même, aussi (καὶ οἱ γέροντες même les
vieillards, les vieillards aussi) ἡ γυνή, γυναικός la femme σώφρων sensé, maître de soi,
tempérant, pondéré, réservé ὁ κόσμος l’ordre ; l’ornement ; l’univers κοσμέ-ω j’orne εὑρίσκω je trouve δεινός + inf. habile à (δεινός λέγειν habile à
parler) ἡ οἰκία la maison ἡ τέχνη l’art, le métier, la technique τερπνός agréable, charmant τέρπω je charme ἡ σιγή le silence σιγά-ω je me tais |
||
|
semaine 7 |
Négation avec l'infinitif et avec le participe. Génitif partitif (non enclavé). Vocabulaire : |
Esope : les enfants du singe. τοὺς πιθήκους φασὶ δύο τίκτειν καὶ τὸ μὲν ἕτερον τῶν γεννημάτων στέργειν καὶ μετ' ἐπιμελείας τρέφειν, τὸ δὲ ἕτερον μισεῖν καὶ ἀμελεῖν. συμβαίνει δὲ κατά τινα θείαν τύχην τὸ μὲν θεραπευόμενον ἡδέως καὶ στερρῶς ἀγκαλιζόμενον ὑπὸ τῆς μητρὸς ἀποπνίγεσθαι, τὸ δὲ ὀλιγωρούμενον ἐκτελειοῦσθαι. Ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι πάσης προνοίας ἡ τύχη δυνατωτέρα καθέστηκεν. Apollon : -
Hymne homérique à Apollon. -
Représentations
iconographiques. -
Sanctuaires. → versions de Vernhes. révisions sur les anciens textes. |
|
|
ἀμελέ-ω je néglige (+ gén.) ἡ ἀμέλεια la négligence ἐπιμελέ-ομαι ou ἐπιμέλομαι je m’occupe de (+ gén.) ἡ ἐπιμέλεια
le soin |
μισέ-ω je déteste, je hais ἡ μήτηρ la mère ὁ πατήρ le père βαίνω je marche συμϐαίνειν survenir (συμϐαίνει il arrive que) |
||
|
semaine 8 |
Le participe imperfectif actif. Précisions sur l'emploi du participe. Pronoms-adjectifs
démonstratifs : ὅδε, οὖτος, ἐκεῖνος. Le réfléchi ἑαυτόν. Vocabulaire : |
Xénophon : l’éducation en Perse (d’après la Cyropédie 1, 2, 6 sq): οἱ μὲν παῖδες εἰς τὰ διδασκαλεῖα φοιτῶντες διάγουσι μανθάνοντες δικαιοσύνην· οἱ δ' ἄρχοντες αὐτῶν διατελοῦσι τὸ πλεῖστον τῆς ἡμέρας δικάζοντες αὐτοῖς. γίγνεται γὰρ δὴ καὶ παισὶ πρὸς ἀλλήλους ─ ὥσπερ ἀνδράσιν ─ ἐγκλήματα καὶ κλοπῆς καὶ ἁρπαγῆς καὶ βίας καὶ ἀπάτης καὶ κακολογίας καὶ ἄλλων· δικάζουσι δὲ καὶ ἀχαριστίας· οἴονται γὰρ τοὺς ἀχαρίστους καὶ περὶ θεοὺς ἂν μάλιστα ἀμελῶς ἔχειν καὶ πατρίδα καὶ φίλους. διδάσκουσι δὲ τοὺς παῖδας καὶ σωφροσύνην. διδάσκουσι δὲ αὐτοὺς καὶ πείθεσθαι τοῖς ἄρχουσι· μέγα δὲ καὶ εἰς τοῦτο συμβάλλεται ὅτι ὁρῶσι τοὺς πρεσβυτέρους πειθομένους τοῖς ἄρχουσιν ἰσχυρῶς. διδάσκουσι δὲ καὶ ἐγκράτειαν γαστρὸς καὶ ποτοῦ· μέγα δὲ καὶ εἰς τοῦτο συμβάλλεται ὅτι οὐ παρὰ μητρὶ σιτοῦνται οἱ παῖδες, ἀλλὰ παρὰ τῷ διδασκάλῳ. πρὸς δὲ τούτοις μανθάνουσι καὶ τοξεύειν καὶ ἀκοντίζειν. Dion Chrysostome: la loi. → versions
de Vernhes. révisions sur les anciens textes. Contrôle |
|
|
δίκαιος juste ἡ δικαιοσύνη la justice δικάζω je juge ἄρχω (+ gén.) je commande ἄρχομαι (+
gén.) je commence ὁ ἄρχων, -οντος le chef, le magistrat κλέπτω je vole ἁρπάζω je ravis, j’enlève ἡ ἁρπαγή le pillage ἡ βία la violence βίαιος violent ὡς ou ὥσπερ comme (comparaison) |
ἡ ἀπάτη la tromperie ἀπάτά-ω je trompe ἡ πατρίς, -ίδος la patrie, le pays διδάσκω j’enseigne πείθω je persuade πείθομαι (+
dat.) j’obéis ἡ χάρις, -ιτος (acc. χάριν) la grâce, la bienveillance, la reconnaissance χάριν ἔχω πατρί je suis
reconnaissant à mon père ἀλλά mais περί (+
acc.) autour de περί
(+ gén.) au sujet de |
||
|
semaine 9 |
Mots négatifs (οὐδέ, μηδέ, οὐδείς, μηδείς). Vocabulaire : |
Stobée : Λακεδαιμονίοις
τέχνας μανθάνειν
ἄλλας ἢ τὰς εἰς
πόλεμον εὐθέτους
αἰσχρόν ἐστιν.
ἑστιῶνται δὲ πάντες
ἐν κοινῷ. τοὺς
δὲ γέροντας αἰσχύνονται
οὐδὲν ἧττον ἢ
πατέρας. γυμνάσια
δ' ὥσπερ ἀνδρῶν
ἐστιν, οὕτω καὶ
παρθένων. ξένοις
δ' ἐμβιοῦν οὐκ ἔξεστιν
ἐν Σπάρτῃ οὐδὲ
Σπαρτιάταις
ξενιτεύειν. ταῖς
δὲ αὑτῶν
γυναιξὶ
παρακελεύονται
ἐκ τῶν εὐειδεστάτων
κύεσθαι καὶ ἀστῶν
καὶ ξένων.
χρηματίζεσθαι
δ' αἰσχρὸν
Σπαρτιάτῃ. νομίσματι
δὲ χρῶνται
σκυτίνῳ· ἐὰν
δὲ παρά τινι εὑρεθῇ
χρυσὸς ἢ ἄργυρος,
θανάτῳ ζημιοῦται.
σεμνύνονται δὲ
πάντες ἐπὶ τῷ
ταπεινοὺς αὑτοὺς
παρέχειν καὶ
κατηκόους ταῖς
ἀρχαῖς. μακαρίζονται
δὲ μᾶλλον παρ'
αὐτοῖς οἱ
γενναίως ἀποθνῄσκοντες
ἢ οἱ εὐτυχῶς ζῶντες.
οἱ δὲ παῖδες
νομίμως περί
τινα βωμὸν
περιϊόντες
μαστιγοῦνται. Fragments de Ménandre
:
Artémis : -
Hymne homérique à Artémis. -
Représentations
iconographiques. -
Sanctuaires. → versions de Vernhes. révisions sur les anciens textes. |
|
|
Λακεδαιμόνιος Lacédémonien ὁ πόλεμος la guerre αἰσχρός laid, honteux ἔξεστι(ν) il est permis ou possible κοινός commun γυμνός nu γυμνάζω j’exerce γυμνάζομαι je m’exerce τὸ γυμνάσιον le gymnase ὥσπερ... οὕτω (ou οὕτως)... de même que… de même… εἰς (+ acc.) en vue
de (εἰς τὸν πόλεμον γυμνάζεσθαι s’entraîner
pour la guerre) παρά auprès de, chez (+ acc. dat. ou gén.) : παρὰ τὸν φίλον (je vais) chez
un ami παρὰ τῷ φίλῳ (je suis) chez un ami παρὰ τοῦ φίλου (je viens) de
chez un ami ἤ ou bien ἡ παρθένος la jeune fille ζή-ω je
vis |
χρή-ομαι (+
dat.) je me sers de χρῆσθαί τινι φίλῳ avoir quelqu’un pour ami γεωργίᾳ χρῆσθαί pratiquer
l’agriculture ὀργῇ χρῆσθαί éprouver de la
colère ὁ χρυσός l’or ὁ ἄργυρος l’argent ὁ θάνατος la mort ἀποθνῄσκω je meurs βιό-ω je vis ὁ βωμός l’autel εὐτυχέ-ω je suis heureux, je
réussis ἡ εὐτυχία le succès ἀτυχέ-ω je suis malheureux,
j’échoue ἡ ἀτυχία l’échec ἡ ψυχή l’âme, le souffle vital μικρός petit ὁ χρόνος le temps ὁ πλοῦτος la richesse βλέπω je vois, je regarde ἡ χώρα le pays τὸ χωρίον la contrée, le domaine πολύς
abondant μέγας
grand |
||
|
semaine 10 |
L'imparfait de λύω , des verbes contractes, de φημι,
de εἰμι (IS, 3S, 3P). Les
préverbes. Le génitif absolu. Troisième déclinaison : ὁ βότρυς. Vocabulaire : |
Dion Cassius : le Vésuve en éruption. d’après Longus : les vendanges : Ἤδη δὲ τῆς ὀπώρας ἀκμαζούσης καὶ ἐπείγοντος τοῦ τρυγητοῦ πᾶς ἦν κατὰ τοὺς ἀγροὺς ἐν ἔργῳ· ὁ μὲν ληνοὺς ἐπεσκεύαζεν, ὁ δὲ πίθους ἐξεκάθαιρεν, ὁ δὲ ἀρρίχους ἔπλεκεν· ἀμελοῦντες οὖν καὶ ὁ Δάφνις καὶ ἡ Χλόη τῶν αἰγῶν καὶ τῶν προβάτων, χειρὸς ὠφέλειαν τοῖς ἄλλοις παρεῖχον. Ὁ μὲν ἐβάσταζεν ἐν ἀρρίχοις βότρυς καὶ ἐπάτει ταῖς ληνοῖς ἐμβάλλων, καὶ εἰς τοὺς πίθους ἔφερε τὸν οἶνον· ἡ δὲ τροφὴν παρεσκεύαζε τοῖς τρυγῶσι, καὶ ἐνέχει ποτὸν αὐτοῖς οἶνον καὶ τῶν ἀμπέλων δὲ τὰς ταπεινοτέρας ἀπετρύγα. Hésiode, Théogonie
(v. 116-131) la création du monde: ἤτοι μὲν πρώτιστα Χάος γένετ'· αὐτὰρ ἔπειτα Γαῖ' εὐρύστερνος, πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ ἀθανάτων οἳ ἔχουσι κάρη νιφόεντος Ὀλύμπου, Τάρταρά τ' ἠερόεντα μυχῷ χθονὸς εὐρυοδείης, ἠδ' Ἔρος, ὃς κάλλιστος ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι, λυσιμελής, πάντων τε θεῶν πάντων τ' ἀνθρώπων δάμναται ἐν στήθεσσι νόον καὶ ἐπίφρονα βουλήν. ἐκ Χάεος δ' Ἔρεβός τε μέλαινά τε Νὺξ ἐγένοντο· Νυκτὸς δ' αὖτ' Αἰθήρ τε καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο, οὓς τέκε κυσαμένη Ἐρέβει φιλότητι μιγεῖσα. Γαῖα δέ τοι πρῶτον μὲν ἐγείνατο ἶσον ἑωυτῇ Οὐρανὸν ἀστερόενθ', ἵνα μιν περὶ πάντα καλύπτοι, ὄφρ' εἴη μακάρεσσι θεοῖς ἕδος ἀσφαλὲς αἰεί, γείνατο δ' οὔρεα μακρά, θεᾶν χαρίεντας ἐναύλους Νυμφέων, αἳ ναίουσιν ἀν' οὔρεα βησσήεντα, ἠδὲ καὶ ἀτρύγετον πέλαγος τέκεν οἴδματι θυῖον. → versions de Vernhes. Contrôle |
|
|
γράφω j’écris, je dessine τὸ πεδίον la plaine ὅμοιος semblable (+ datif : ὅμοιος θεῷ semblable à un dieu) ἡ θάλαττα la mer ὁ οὐρανός le ciel ἀκούω j’entends, j’écoute (+ gén. si c’est une personne) ὥστε de sorte que (+
indicatif ou infinitif) τε et (enclitique [= -que
latin] : παῖδες γυναῖκές τε = παῖδες καὶ γυναῖκες) ἐκ (ἐξ) (+ gén.) hors de ὁ λίθος la pierre τὸ πῦρ, πυρός le feu ὁ καπνός la fumée ὁ ἣλιος le soleil κρύπτω je cache ὁ σκότος l’obscurité τὸ φῶς, φωτός la lumière |
οὖν donc (jamais en tête de
phrase) ἤδη déjà παρα-σκευάζω je prépare καθαίρω je nettoie, je purifie καθαρός propre, pur ἡ χείρ, χειρός (dat.
pl. χερσί) la main ἡ ὠφέλεια l’aide, l’utilité ὠφελέ-ω j’aide ὠφέλιμος (-ος au féminin) utile ὁ βότρυς, υος la grappe βάλλω je lance, je jette βάλλω λίθον je lance une pierre λίθῳ βάλλομαι je suis atteint d’une
pierre βάλλω τινὰ λίθῳ j’atteinds quelqu’un d’une pierre ὁ οἶνος (< ϝοινος) le vin ἡ τροφή la nourriture χέω (χεῖ, χέουσι) je verse ἡ ἄμπελος |
||
|
semaine 11 |
Troisième déclinaison : type τεῖχος. Le tour αἱ ἐν τῇ οἰκίᾳ γυναῖκες , οἰ νῦν ἄνθρωποι. Contractions dans les verbes
en έω à
radical monosyllabique : ῥέω (= *ῥέϝω, ῥεῖ, ῥέουσι), πνέω (= *πνέϝω, πνεῖ, πνέουσι) Vocabulaire : |
d’après Longus, Daphnis et Chloée (le printemps) : Ἔαρος ἦν ἀρχὴ καὶ πάντα ἤκμαζεν ἄνθη, τὰ ἐν δρυμοῖς, τὰ ἐν λειμῶσι καὶ ὅσα ὄρεια· βόμβος ἦν ἤδη μελιττῶν, ἦχος ὀρνίθων μουσικῶν, σκιρτήματα ποιμνίων ἀρτιγεννήτων· ἄρνες ἐσκίρτων ἐν τοῖς ὄρεσιν, ἐβόμβουν ἐν τοῖς λειμῶσιν αἱ μέλιτται. Τοσαύτης δὴ πάντα κατεχούσης εὐωρίας μιμηταὶ τῶν ἀκουομένων ἐγίνοντο καὶ βλεπομένων· ἀκούοντες μὲν τῶν ὀρνίθων ᾀδόντων ᾖδον, βλέποντες δὲ σκιρτῶντας τοὺς ἄρνας ἥλλοντο κοῦφα, καὶ τὰς μελίττας δὲ μιμούμενοι τὰ ἄνθη συνέλεγον· καὶ τὰ μὲν εἰς τοὺς κόλπους ἔβαλλον, τὰ δὲ ─ στεφανίσκους πλέκοντες ─ ταῖς Νύμφαις ἐπέφερον. d’après Longus, Daphnis et Chloée (l’été) : Ἔαρος ἦν ἤδη τέλος καὶ θέρους ἀρχή, καὶ πάντα ἐν ἀκμῇ· δένδρα ἐν καρποῖς, πεδία ἐν ληΐοις. Ἡδεῖα μὲν τεττίγων ἠχή, γλυκεῖα δὲ ὀπώρας ὀδμή, τερπνὴ δὲ ποιμνίων βληχή. Εἴκασεν ἄν τις καὶ τοὺς ποταμοὺς ᾄδειν ἠρέμα ῥέοντας καὶ τοὺς ἀνέμους συρίττειν ταῖς πίτυσιν ἐμπνέοντας, καὶ τὰ μῆλα ἐρῶντα πίπτειν χαμαὶ, καὶ τὸν ἥλιον ─ φιλόκαλον ὄντα ─ πάντας ἀποδύειν. Ὁ δὴ Δάφνις ─ θαλπόμενος τούτοις ἅπασιν ─ εἰς τοὺς ποταμοὺς ἐνέβαινε, καὶ ποτὲ μὲν ἐλούετο, ποτὲ δὲ καὶ τῶν ἰχθύων τοὺς ἐνδινεύοντας ἐθήρα· πολλάκις δὲ καὶ ἔπινεν. Θερμοτέρου δὲ καθ' ἑκάστην ἡμέραν γινομένου τοῦ ἡλίου, οἷα τοῦ μὲν ἦρος παυομένου, τοῦ δὲ θέρους ἀρχομένου, πάλιν αὐτοῖς ἐγίνοντο καιναὶ τέρψεις καὶ θέρειοι. Ὁ μὲν γὰρ ἐνήχετο ἐν τοῖς ποταμοῖς, ἡ δὲ ἐν ταῖς πηγαῖς ἐλούετο· ὁ μὲν ἐσύριζεν ἁμιλλώμενος πρὸς τὰς πίτυς, ἡ δὲ ᾖδε ταῖς ἀηδόσιν ἐρίζουσα· ἐθήρων ἀκρίδας λάλους, ἐλάμβανον τέττιγας ἠχοῦντας, ἄνθη συνέλεγον, δένδρα ἔσειον, ὀπώρας ἤσθιον· Hermès : -
Hymne homérique à Hermès. -
Représentations
iconographiques. -
Sanctuaires. → versions de Vernhes. |
|
|
ἡ ἀρχή le commencement ; le
commandement τὸ ὄρος la montagne τὸ ἄνθος la fleur συλ-λέγω j’assemble, je cueille ἡ μέλιττα l’abeille μιμέ-ομαι j’imite ἡ Νύμφη la Nymphe κοῦφος léger διά (+ gén.) pendant,
durant (διὰ παντὸς τοῦ χειμῶνος durant tout
l’hiver) ὁ ou ἡ ὄρνις, -ιθος (acc.
ὄρνιθα ou ὄρνιν) l’oiseau τὸ τέλος la fin τὸ θέρος l’été τὸ δένδρον l’arbre ὁ τέττιξ, -ιγος la cigale ὁ ποταμός le fleuve ῥέ-ω (ῥεῖ, ῥέουσι) ὁ ἄνεμος le vent πνέ-ω je (πνεῖ, πνέουσι) souffle |
ὁ ἔρως, -ωτος l’amour ἐρά-ω (+
gén.) je suis amoureux (de) λούω je lave λούομαι je me baigne ὁ ἰχθύς, -ύος (acc.
ἰχθύν) le poisson πίνω je bois θερμός chaud παύομαι je cesse (+ participe ou génitif) παύονται ἐρίζοντες ils cessent de
se quereller παύονται ἔριδος ils cessent
leur querelle ἡ ἔρις, -ιδος (acc.
ἔριν) la querelle ἐρίζω je discute (+ dat.) ; je me dispute ἡ πηγή la source καινός nouveau ; étrange λαμϐάνω je prends ἐσθίω je mange κατ-εσθίω je dévore ᾄδω (< ionien ἀείδω) je chante |
||
|
semaine 12 |
Aoristes actifs et moyens de παιδεύω et des types en α, ε, ο, η :
indicatif (IS, 3S, 3P), infinitif et participe. Temps et aspects. L’aoriste gnomique. Expression de la diversité : ἄλλος ἄλλο ἐποίησεν ils firent l’un une
chose, l’autre une autre (littéralement : un
autre fit une autre chose) Vocabulaire : |
Elien : Isadas, enfant de Spartes. Οἱ Λακεδαιμόνιοι Ἰσάδαν ἔτι παῖδα ὄντα ─ καὶ οὐπω τοῦ νόμου καλοῦντος αὐτὸν εἰς ὅπλα ─ ὅτι μέν ἐκ τοῦ γυμνασίου ἐκπηδήσας ἠρίστευσεν, ἐστεφάνωσαν, ὅτι δὲ πρὸ τῆς ἀπαιτουμένης ἡλικίας καὶ οὐ τὰ ἐπιχώρια ἔχων ὅπλα ὥρμησεν ἐς τοὺς πολεμίους, ἐζημίωσαν. Esope : les deux besaces. Προμηθεὺς, πλάσας ἀνθρώπους, δύο πήρας ἐξ αὐτῶν ἀπήρτησεν, τὴν μὲν ἀλλοτρίων κακῶν, τὴν δὲ ἰδίων. καὶ τὴν μὲν τῶν ἀλλοτρίων ἔμπροσθεν ἔταξε, τὴν δὲ ἑτέραν ὄπισθεν ἀπήρτησεν. ἐξ οὗ δὴ συνέβη τοὺς ἀνθρώπους τὰ μὲν ἀλλότρια κακὰ ἐξ ἀπόπτου ὁρᾶν, τὰ δὲ ἴδια μὴ προορᾶσθαι. Πρὸς ἄνδρα πολυπράγμονα, ὃς ─ ἐν τοῖς ἑαυτοῦ πράγμασι τυφλώττων ─ τῶν μηδὲν προσηκόντων ἐπιμελεῖται. Longus : la danse du pressoir. Δρύας δὲ ─ ἀναστὰς καὶ κελεύσας συρίζειν Διονυσιακὸν μέλος ─ ἐπιλήνιον αὐτοῖς ὄρχησιν ὠρχήσατο· καὶ ἐῴκει ποτὲ μὲν τρυγῶντι, ποτὲ δὲ φέροντι ἀρρίχους, εἶτα πατοῦντι τοὺς βότρυς, εἶτα πληροῦντι τοὺς πίθους, εἶτα πίνοντι τοῦ γλεύκους. Ταῦτα πάντα οὕτως εὐσχημόνως ὠρχήσατο Δρύας καὶ ἐναργῶς, ὥστε ἐδόκουν βλέπειν καὶ τὰς ἀμπέλους καὶ τὴν ληνὸν καὶ τοὺς πίθους καὶ ἀληθῶς Δρύαντα πίνοντα. Elien : Alexandre veut se faire proclamer dieu. Ἀλέξανδρος ὅτε ἐνίκησε Δαρεῖον καὶ τὴν Περσῶν ἀρχὴν κατεκτήσατο, μέγα ἐφ' ἑαυτῷ φρονῶν καὶ ὑπὸ τῆς εὐτυχίας τῆς περιλαβούσης αὐτὸν τότε ἐκθεούμενος, ἐπέστειλε τοῖς Ἕλλησι θεὸν αὐτὸν ψηφίσασθαι. γελοίως γε.
ἄλλοι μὲν οὖν ἄλλα ἐψηφίσαντο, Λακεδαιμόνιοι δὲ ἐκεῖνα “ἐπειδὴ Ἀλέξανδρος βούλεται θεὸς εἶναι, ἔστω θεός“, Λακωνικῶς τε ἅμα καὶ κατὰ τὸν ἐπιχώριόν αὐτοῖς τρόπον ἐλέγξαντες τὴν ἔμπληξιν οἱ Λακεδαιμόνιοι τοῦ Ἀλεξάνδρου. Elien : les habitants de Thourium et le Borée. Θουρίοις ἐπέπλει Διονύσιος, καὶ τριακοσίας ἦγεν ἐπ' αὐτοὺς ναῦς ὁπλιτῶν πεπληρωμένας· Βορρᾶς δὲ ἀντιπνεύσας τὰ σκάφη συνέτριψε, καὶ τὴν δύναμιν αὐτοῦ τὴν ναυτικὴν ἠφάνισεν. ἐκ δὴ τούτων οἱ Θούριοι τῷ Βορρᾷ ἔθυσαν, καὶ ἐψηφίσαντο εἶναι τὸν ἄνεμον πολίτην, καὶ οἰκίαν αὐτῷ καὶ κλῆρον ἀπεκλήρωσαν, καὶ καθ' ἕκαστον ἔτος ἐπετέλουν αὐτῷ. → versions de Vernhes. Contrôle |
|
|
καλέ-ω (aor.
ἐκάλεσα) j’appelle τὸ ὅπλον l’arme ἄριστος excellent ; le meilleur ὁ στέφανος la couronne ζημιό-ω je punis στεφανό-ω je couronne αἰτέω je demande (+ double acc. οἱ παῖδες τὸν πατέρα οἶνον ᾔτησαν les enfants
demandèrent du vin à leur père) ἀπαιτέ-ω je réclame (+ double acc.) πολέμιος ennemi ὅτι parce que ἀλλότριος d’autrui ἴδιος particulier ; personnel τάττω je place δή certes, assurément, vraiment, etc. ὁρά-ω je vois κελεύω j’ordonne (+ prop. inf.) κελεύομαι je reçois l’ordre de (+ prop. inf.) |
τὸ μέλος l’air, le chant (vers
lyrique) ὀρχέ-ομαι je danse εἶτα ensuite δοκέω (aor.
ἔδοξα) je semble ; je crois,
j’ai l’impression (+ inf.) ἡ νίκη la victoire νικά-ω je vaincs (νίκην μεγάλην νικᾶν remporter une
grande victoire) φρονέ-ω je pense μέγα φρονέ-ω je m’enorguillis (ἐπὶ + dat.) ψηφίζω je vote (+ prop. inf.) γελά-ω je ris γέλοιος drôle, ridicule ὅτε lorsque τότε alors ἐπειδὴ puisque ; après que γε (enclitique : insiste
sur le mot qui précède) certes, assurément, vraiment, etc. |
||
|
semaine 13 |
-
indicatif (IS, 3S, 3P) : voix
active ἔ-λαϐ-ο-ν, ἔ-λαϐ-ε-ν,
ἔ-λαϐ-ο-ν | voix moyenne ἐ-λαϐ-ό-μην,
ἐ-λάϐ-ε-το, ἐ-λάϐ-ο-ντο -
infinitif : voix active λαϐ-εῖν | voix moyenne λαϐ-έ-σθαι (accents
!) -
participe : voix active λαϐών | voix moyenne λαϐόμενος (accents
!) Masculins de la première déclinaison: νεανίας le jeune homme, πολίτης le citoyen. Verbes ayant leur complément au génitif. Aperçu de ἔρχομαι.
-
indicatif présent (IS, 3S, 3P) : ἔρχομαι je vais, ἔρχεται il va, ἔρχονται ils vont -
indicatif imparfait (IS, 3S, 3P) : ᾖα j’allais, ᾔει il allait, ᾖσαν ils allaient -
indicatif aoriste (IS, 3S, 3P) : ἦλθον j’allai, ἦλθε(ν) il alla, ἦλθον ils allèrent -
infinitif présent : ἰέναι
aller -
infinitif aortiste : ἐλθεῖν être allé ou aller -
participe présent : ἰών
allant -
participe aoriste : ἐλθών Ὅτι ou ὡς avec verbe de déclaration. Vocabulaire : |
Poème anacréontique: Eros avalé par le poète. Στέφος πλέκων ποθ' εὗρον ἐν τοῖς ῥόδοις Ἔρωτα, καὶ τῶν πτερῶν κατασχών ἐβάπτισ' εἰς τὸν οἶνον, λαβὼν δ' ἔπιον αὐτόν· καὶ νῦν ἔσω μελῶν μου πτεροῖσι γαργαλίζει. Maximes de Ménandre :
Esope : l’astronome tombé dans un puits. ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΣ Ἀστρολόγος ─ ἐξιὼν ἑκάστοτε ἑσπέρας ─ ἔθος εἶχε τοὺς ἀστέρας ἐπισκοπεῖσθαι. Καὶ δήποτε περιιὼν εἰς τὸ προάστειον καὶ τὸν νοῦν ὅλον ἔχων πρὸς τὸν οὐρανὸν ἔλαθε καταπεσὼν εἰς φρέαρ. Ὀδυρομένου δὲ αὐτοῦ καὶ βοῶντος, παριών τις, ὡς ἤκουσε τῶν στεναγμῶν, προσελθὼν καὶ μαθὼν τὰ συμβεβηκότα, ἔφη πρὸς αὐτόν· “ Ὦ οὗτος, σὺ τὰ ἐν οὐρανῷ βλέπειν πειρώμενος τὰ ἐπὶ τῆς γῆς οὐχ ὁρᾷς;“ Théophraste : le poltron à la guerre. ὁ δὲ δειλὸς τοιοῦτός τις, οἷος ἀκούων κραυγῆς καὶ ὁρῶν πίπτοντας ─
εἰπὼν πρὸς τοὺς παρεστηκότας, ὅτι τὴν σπάθην λαβεῖν ὑπὸ τῆς σπουδῆς ἐπελάθετο ─ τρέχειν ἐπὶ τὴν σκηνήν, καὶ ─ τὸν παῖδα ἐκπέμψας ─ κελεύσας προσκοπεῖσθαι ποῦ εἰσιν οἱ πολέμιοι ─ ἀποκρύψαι αὐτὴν ὑπὸ τὸ προσκεφάλαιον, εἶτα διατρίβειν πολὺν χρόνον ὡς ζητῶν. καὶ ἐν τῇ σκηνῇ ὁρῶν τραυματίαν τινὰ προσφερόμενον τῶν φίλων ─ προσδραμὼν καὶ θαρρεῖν κελεύσας ─ ὑπολαβὼν φέρειν. καὶ τοῦτον θεραπεύειν καὶ περισπογγίζειν καὶ παρακαθήμενος ἀπὸ τοῦ ἕλκους τὰς μυίας σοβεῖν καὶ πᾶν μᾶλλον ἢ μάχεσθαι τοῖς πολεμίοις. καὶ αἵματος δὲ ἀνάπλεως ἀπὸ τοῦ ἀλλοτρίου τραύματος ἐντυγχάνειν τοῖς ἐκ τῆς μάχης ἐπανιοῦσι καὶ διηγεῖσθαι ὡς “κινδυνεύσας ἕνα σέσωκα τῶν φίλων“. καὶ ὡς αὐτὸς αὐτὸν ταῖς ἑαυτοῦ χερσὶν ἐπὶ σκηνὴν ἐκόμισεν. Epitaphe satirique (citée par Athénée) : Πολλὰ φαγὼν, καὶ πολλὰ πιὼν καὶ πολλὰ κάκ' εἰπών ἀνθρώπους, κεῖμαι Τιμοκρέων Ῥόδιος. Zeus : -
Hymne homérique à Zeus. -
Représentations
iconographiques. -
Sanctuaires. → versions de Vernhes. |
|
|
τυγχάνω (aor.
ἔτυχον) j’obtiens (+ gén.) ; il
se trouve que je (+ participe) λανθάνω (aor.
ἔλαθον) je passe inaperçu (+ participe) ἐπι-λανθάνομαι (aor.
ἐπελαθόμην) j’oublie (+ gén.) πάσχω (aor.
ἔπαθον) je subis τὸ πάθος ce qu’on subit, l’état
d’âme ὁ εὐεργέτης, -ου le bienfaiteur ἔνιοι quelques uns εὖ πάσχω je reçois un bienfait (ὑπὸ + gén. : εὖ πάσχω ὑπό τινος je reçois un
bienfait de qq’un) τὸ ἔθος l’habitude ἔθος ἔχω j’ai l’habitude de (+ inf.) σκοπέ-ω j’observe ἐπι-σκοπέ-ω j’examine ποτε (enclitique)
un jour ὁ νοῦς (acc.
τὸν νοῦν, gén. τοῦ νοῦ, dat. τῷ νῷ) l’esprit |
ὅλος tout entier βοά-ω (aor.
ἐϐόησε) je crie ἡ βοή (<
βοϝή) le cri πειρά-ω j’essaie (le plus souvent au moyen πειράομαι) ἐπὶ (+ gén.) sur ἡ σπουδή l’empressement σπουδάζω je m’empresse ; je suis
sérieux πέμπω j’envoie ; j’escorte ἡ πομπή l’envoi,
l’accompagnement, la procession, la pompe διατρίϐω je passe le temps à (+ part.) ζητέ-ω je cherche ἡ μάχη la bataille μάχομαι je combats ἐν-τυγχάνω (+
dat.) je rencontre ὁ κίνδυνος le danger κινδυνεύω je suis en danger ; je
risque διηγέ-ομαι
je raconte |
||
|
semaine 14 |
Adjectifs de la troisième classe en ύς et de la deuxième classe en - ης. Accusatif "de relation": τὰς φρένας νεάζει il est jeune d’esprit. Vocabulaire : |
Xénophon, L’art de la chasse : portrait du chien
de chasse. Πρῶτον μὲν οὖν χρὴ εἶναι μεγάλας, εἶτα ἐχούσας τὰς κεφαλὰς ἐλαφράς, σιμάς, ἀρθρώδεις, ἰνώδη τὰ κάτωθεν τῶν μετώπων, ὄμματα μετέωρα, μέλανα, λαμπρά, μέτωπα πλατέα, τὰς διακρίσεις βαθείας, ὦτα μικρά, λεπτά, ψιλὰ ὄπισθεν, τραχήλους μακρούς, ὑγρούς, περιφερεῖς, στήθη πλατέα, μὴ ἄσαρκα, σκέλη τὰ πρόσθια μικρά, ὀρθά, στρογγύλα, στιφρά, τοὺς ἀγκῶνας ὀρθοὺς, ὀσφῦς σαρκώδεις, τὰ μεγέθη μεταξὺ μακρῶν καὶ βραχειῶν, μήτε ὑγρὰς λίαν μήτε σκληράς, λαγόνας μεταξὺ μεγάλων καὶ μικρῶν, ἰσχία στρογγύλα, ὄπισθεν σαρκώδη, οὐρὰς μακράς, ὀρθάς, λιγυράς, μηριαίας μὴ σκληράς, ὑποκώλια μακρά, περιφερῆ, εὐπαγῆ. Longus : la légende de Syrinx. Ἡ σῦριγξ τὸ ὄργανον οὐκ ἦν ὄργανον ἀλλὰ παρθένος καλὴ καὶ τὴν φωνὴν μουσική· αἶγας ἔνεμεν, Νύμφαις συνέπαιζεν, ᾖδεν οἷον νῦν. Πάν ─ ταύτης νεμούσης παιζούσης ᾀδούσης ─ προσελθὼν ἔπειθεν ὅ τι ἔχρῃζε, καὶ ἐπηγγέλλετο τὰς αἶγας πάσας θήσειν διδυματόκους. Ἡ δὲ ἐγέλα τὸν ἔρωτα αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἔφη ἐραστὴν δέξασθαι μήτε τράγον ὄντα μήτε ἄνθρωπον ὁλόκληρον. Ὁρμᾷ διώκειν ὁ Πὰν πρὸς βίαν· ἡ Σῦριγξ ἔφευγε καὶ τὸν Πᾶνα καὶ τὴν βίαν· φεύγουσα κάμνουσα εἰς δόνακας κρύπτεται, εἰς ἕλος ἀφανίζεται. Πὰν τοὺς δόνακας ὀργῇ τεμών, τὴν κόρην οὐχ εὑρών, τὸ πάθος μαθών, τὸ ὄργανον νοεῖ, τοὺς καλάμους κηρῷ συνδήσας ἀνίσους, καθ' ὅ τι καὶ ὁ ἔρως ἄνισος αὐτοῖς· καὶ ἡ τότε παρθένος καλὴ νῦν ἐστι σῦριγξ μουσική. Poème anacréontique: le vieillard qui danse. Φιλῶ γέροντα τερπνόν, φιλῶ νέον χορευτάν· ἂν δ' ὁ γέρων χορεύηι, τρίχας γέρων μέν ἐστιν, τὰς δὲ φρένας νεάζει. → versions de Vernhes. Contrôle |
|
|
χρή il faut βαθύς profond βραχύς court λίαν
trop |
ὁ κύων, κυνός le chien ὀρθόςdroit μακρός long |
||
|
semaine 15 |
15 Comparatifs et superlatifs. Compléments sur la
syntaxe de l'infinitif. L'interrogatif
τίς. |
|